Το καλοκαίρι σχεδόν έφτασε και παρά τα σκαμπανεβάσματα του καιρού, πολλοί ήδη κατευθύνονται στην παραλία, έτοιμοι να απολαύσουν τον ήλιο και μαζί του, τη βιταμίνη D. Όμως, μια νέα μελέτη υποδηλώνει ότι δεν χρειάζεται απαραίτητα να βασιζόμαστε μόνο στον ήλιο ή σε συμπληρώματα για να διατηρήσουμε τα επίπεδα της πολύτιμης αυτής βιταμίνης στον οργανισμό μας. Η κίνηση καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, ειδικά τους πιο σκοτεινούς μήνες, μπορεί να είναι εξίσου σημαντική με την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία για την ενεργοποίησή της.
Η έρευνα που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο Advanced Science, αποκάλυψε ότι η τακτική, μέτριας έντασης σωματική δραστηριότητα τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση της ενεργής μορφής της βιταμίνης D στο σώμα, ακόμη και το χειμώνα όταν το φως του ήλιου είναι περιορισμένο. Αυτό είναι σημαντικό γιατί η ενεργή μορφή της είναι αυτή που χρησιμοποιεί το σώμα για να υποστηρίξει την πυκνότητα των οστών, τη λειτουργία του ανοσοποιητικού και πολλά άλλα.
Η εποχικότητα της βιταμίνης D
Για τις ανάγκες της εν λόγω μελέτης, ερευνητές στο Ηνωμένο Βασίλειο σύγκριναν μια ομάδα συμμετεχόντων που έκανε τέσσερις αερόβιες προπονήσεις την εβδομάδα (για παράδειγμα περπάτημα σε διάδρομο, ποδηλασία σε στατικό ποδήλατο κ.λπ.) με μια ομάδα ελέγχου που δεν έκανε αερόβια άσκηση. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ένα εντυπωσιακό μοτίβο: Οι άνθρωποι που ασκούνταν τέσσερις φορές την εβδομάδα είχαν σημαντικά μεγαλύτερη πιθανότητα να διατηρήσουν βέλτιστα επίπεδα ενεργής βιταμίνης D, ανεξάρτητα από την εποχή. Αντίθετα, όσοι ήταν ανενεργοί παρουσίασαν πτώση στα επίπεδα, ειδικά κατά τους λιγότερο ηλιόλουστους χειμερινούς μήνες. Όπως εξηγούν οι συγγραφείς:
«Πολλοί ενήλικες παρουσιάζουν ανεπάρκεια ή έλλειψη βιταμίνης D κατά τη διάρκεια του χειμώνα ειδικά σε βόρειες γεωγραφικές ζώνες, όπου δεν συμβαίνει η δερματική σύνθεση της βιταμίνης D. Η τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή μας αποδεικνύει ότι η τακτική άσκηση διατηρεί πλήρως τις συγκεντρώσεις στον ορό του ενεργού μεταβολίτη της βιταμίνης D κατά τη διάρκεια του χειμώνα.»
Αυτά τα ευρήματα είναι πιθανώς καθοριστικά. Ενώ η σωματική δραστηριότητα δεν θα αντικαταστήσει ποτέ πλήρως την ανάγκη για ηλιακό φως, αυτά τα αποτελέσματα αναδεικνύουν ότι η κίνηση είναι ένα πρακτικό και οικονομικό εργαλείο για τη διατήρηση υγιών επιπέδων βιταμίνης D καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Γιατί η ενεργή βιταμίνη D έχει σημασία
Η περισσότερη βιταμίνη D που λαμβάνουμε — είτε από τον ήλιο είτε από τη διατροφή ή από συμπληρώματα — βρίσκεται σε ανενεργή μορφή. Για να γίνει ενεργή, το σώμα μας πρέπει να την μετατρέψει αρχικά σε 25-υδροξυβιταμίνη D (25(OH)D), που είναι η μορφή που μετράται συνήθως στις αιματολογικές εξετάσεις και στη συνέχεια, σε 1,25-διυδροξυβιταμίνη D, τη βιολογικά ενεργή μορφή που λειτουργεί καλύτερα στα κύτταρά μας.
Η παρούσα μελέτη δείχνει ότι, παρόλο που οι μεταβολίτες της βιταμίνης D συνήθως παρουσιάζουν εποχικές μειώσεις κατά τη διάρκεια του χειμώνα, οι συμμετέχοντες που ήταν σωματικά δραστήριοι μπορούσαν να διατηρήσουν την ενεργή μορφή της. Και αυτή η διαφορά δεν ήταν μικρή— ήταν σημαντική ώστε να θεωρηθεί κλινικά ουσιαστική.
Αν και ο ακριβής μηχανισμός δράσης που προκαλείται από την άσκηση δεν είναι ακόμη γνωστός, οι ερευνητές υποψιάζονται ότι η αερόβια άσκηση μπορεί να βοηθά στη ρύθμιση των ενζύμων που εμπλέκονται στην ενεργοποίηση της βιταμίνης D, πιθανώς μειώνοντας τη φλεγμονή που παρεμβαίνει στη διαδικασία μετατροπής της ανενεργής μορφής σε ενεργή.
Ένα επιπλέον όφελος; Επιβράδυνση του ρολογιού της γήρανσης
Αν η διατήρηση της βιταμίνης D δεν είναι αρκετός λόγος για να αρχίσεις να κινείσαι, μια άλλη μελέτη προσφέρει ένα επιπλέον κίνητρο: Τα υψηλότερα επίπεδα βιταμίνης D μπορεί να βοηθούν στην επιβράδυνση της διαδικασίας της γήρανσης.
Ακόμα μία νέα έρευνα διαπίστωσε ότι, κατά μέσο όρο, οι άνθρωποι με υψηλότερα επίπεδα βιταμίνης D είχαν μακρύτερα τελομερή. Αυτά τα μικρά προστατευτικά καλύμματα στο τέλος των χρωμοσωμάτων συνήθως μικραίνουν με την ηλικία και το DNA γίνεται πιο ευάλωτο σε βλάβες. Οι ερευνητές παρακολούθησαν χιλιάδες ενήλικες και διαπίστωσαν ότι όσοι είχαν υψηλότερα επίπεδα βιταμίνης D είχαν βιολογικά «νεότερα» τελομερή. Τα ευρήματα αυτά ευθυγραμμίζονται με προηγούμενες έρευνες που συνδέουν τη βιταμίνη D με χαμηλότερη φλεγμονή και μειωμένο κυτταρικό στρες — παράγοντες που επηρεάζουν το μήκος των τελομερών.
Και αφού η πρώτη μελέτη έδειξε ότι η άσκηση βοηθά στη διατήρηση της ενεργής μορφής της βιταμίνης D, υπάρχει μια λογική σύνδεση: Η περισσότερη κίνηση μπορεί να υποστηρίξει έμμεσα τα μακρύτερα τελομερή, διατηρώντας υψηλότερα βιοδιαθέσιμα επίπεδα βιταμίνης D. Η άσκηση λοιπόν δεν είναι μόνο καλή για την καρδιά, τη δύναμη των οστών ή το βάρος μας — μπορεί επίσης να βοηθά να κρατήσουμε τα κύτταρά μας νεανικά.
Βάλε στόχο
Δεν χρειάζεται να γίνεις λάτρης του γυμναστηρίου για να απολαύσεις αυτά τα οφέλη της βιταμίνης D. Η βρετανική μελέτη εστίασε σε μέτριας έντασης σωματική δραστηριότητα, όπως γρήγορο περπάτημα ή ποδηλασία, με μία εβδομαδιαία προπόνηση υψηλής έντασης. Αρκεί να ανεβάζεις τον καρδιακό σου ρυθμό για περίπου 30–45 λεπτά την ημέρα, τέσσερις μέρες την εβδομάδα. Με αυτόν τον τρόπο όχι μόνο τηρείς τις συνιστώμενες οδηγίες για σωματική δραστηριότητα (150 λεπτά την εβδομάδα), αλλά βοηθάς και το σώμα σου να διατηρήσει την ενεργή βιταμίνη D.
Καθώς μπαίνουμε στο καλοκαίρι και έτσι κι αλλιώς βγαίνουμε περισσότερο έξω, είναι εύκολο να θεωρήσουμε τη βιταμίνη D ως ένα εποχικό δώρο του ήλιου που «εξαφανίζεται» τους φθινοπωρινούς μήνες. Αλλά η νέα έρευνα αλλάζει αυτή την οπτική: Η τακτική σωματική δραστηριότητα μπορεί να διατηρήσει την ενεργή βιταμίνη D όλο το χρόνο. Και με αυτόν τον τρόπο, η άσκηση μπορεί επίσης να βοηθήσει το σώμα μας να προστατευτεί από τις επιπτώσεις της γήρανσης.
